Sekcja Historyczna Towarzystwa Przyjaciół Zielonki zaprasza w niedzielę 26 kwietnia 2015 r. na drugą w tym sezonie rowerową wycieczkę historyczną, tym razem śladem zielonkowian ratujących Żydów. Start pod Urzędem Miasta Zielonka o godz. 16.00.

Kolejna druga już rowerowa wycieczka historyczna po Zielonce, zbiega się z ostatnią publiczną wypowiedzią na temat Polaków szefa FBI w USA. Polacy stanowiący bezsprzecznie najliczniejszą grupę narodowościową, która ratowała Żydów w czasie II wojny światowej od zagłady, zostali oskarżeni o współudział w ich mordowaniu.

Na początku 1941 r. powstał przy KG Związku Walki Zbrojnej (późniejszej Armii Krajowej) - Referat Żydowski, zajmujący się udzielaniem pomocy ludności pochodzenia żydowskiego. Terenowy oddział referatu powstał również w Gminie Marki, do której administracyjnie należała miejscowość Zielonka. Na całkowitym utrzymaniu II Rejonu "Celków" AK pozostawało ok. 15 osób, w tym przede wszystkim lekarze.

We wrześniu 1942 r. powstał Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, który starał się organizować pomoc dla Żydów na terenie całego Generalnego Gubernatorstwa. W tym czasie na terenie Zielonki znajdują schronienie nie tylko rodziny żydowskie z Getta w Warszawie, lecz również z innych miast: Lwowa i Lublina.

W wigilię Świąt Bożego Narodzenia - 24 grudnia 1942 r. powstaje Rada Pomocy Żydom przy Delegaturze Rządu RP na Kraj (działa pod kryptonimem "Żegota"). Od marca 1943 r. Referat Żydowski przy Delegaturze na Kraj przekazywał m. in. pieniądze z subwencji rządowej, na potrzeby ratowania Żydów od Zagłady.Do Londynu kierowane były sprawozdania z działalności, wraz z apelami bombardowania szlaków komunikacyjnych do obozów zagłady.

Podczas wycieczki będziemy przypominać te osoby z Zielonki, które nie bacząc na niebezpieczeństwo śmierci grożące ze strony Niemców, takiej pomocy udzielały.

Byli to m.in.:

1. Rodzina Szymańskich (Michał, Antonina, Michał, Helena, Bronisława)
2. Rodzina Wilniewczyców (Piotr z żoną)
3. Rodzina Wilniewczyców (Wacław z żoną i córką)
4. Helena Gołowin (po wojnie Wrzosek) z córką Zofią
5. Wacława Koziarska
6. Wanda Olbrychska z d. Pietsch z rodziną
7. Tadeusz Pietsch
8. Rodzina Ottokara Brzozy-Brzeziny
9. Józef Druszcz z rodziną
10. Zofia Olbrychtowa z całą rodziną
11. Zofia i Stanislaw Wardejnowie
12. s. Obliczanki opiekujące się Schroniskiem dla Nauczycielek
13. Pensjonariuszki Schroniska dla Nauczycielek
14. s. Dominikanki z ulicy Sienkiewicza
15. Leopold Janikowski z żoną
16. Józef Roguski
17. Henryk Holstorp z żoną, córką i synem Janem
18. Osoba NN (rodzina rozstrzelana w Zielonce za ukrywanie Żydów)
19. Rodzina Strzeleckich: Alina, Anna, Barbara, Krystyn, Maria
20. Rodzina Waśniewskich
21. Rodzina gajowego Garwolińskiego,

oraz wiele innych osób nieznanych.

Paweł Tadeusz Gajzler